‘Kopjen kofjen’: mooi voorbeeld van hypercorrectie

Afgelopen maandag (20-04-2020) was het 65 jaar geleden dat de tv-serie ‘Swiebertje’ van start ging. Dit tv-feuilleton over een goedhartige landloper, dat zich rond 1900 afspeelt, liet heel wat sporen na in onze taal. Zo noemen we een strenge politieagent nog altijd naar de veldwachter Bromsnor uit de serie. Swiebertjes vriend Malle Pietje had een uitdragerij en ook zijn naam – in kleine letters – staat in het woordenboek als soortnaam voor een ietwat morsige handelaar in oude spullen.
De soortnaam swiebertje ter aanduiding van een zwerver heeft eveneens het woordenboek gehaald. Vraag je kijkers uit de jaren zestig nu naar een karakteristieke uitspraak van Swiebertje, dan gaat het al snel over het ‘kopjen kofjen’ met een ‘koekjen’ erbij dat Swiebertje placht te nuttigen bij juffrouw Saartje (de huishoudster van de dorpsburgemeester). De n op het eind van deze verkleinwoorden hoort helemaal bij de tijd waarin het verhaal zich afspeelt: zelfs in de verheven taal van rond 1900 tref je ‘handjens’ en ‘lipjens’ aan (zie de boeken van Couperus).
Het ‘kopjen kofjen’ is om een andere reden echter wel typisch Swiebertje: tegenover Saartje deed de landloper zich graag voor als een beschaafde man. Daarom vroeg hij niet op volkse wijze om een ‘koppie’ koffie, maar om een kopje(n). En ‘koffie’, waarvan hij blijkbaar veronderstelde dat het net zo’n ‘plat’ verkleinwoord was als ‘koppie’, verving hij door ‘kofje(n)’. Een mooi geval van hypercorrectie (hypercorrect taalgebruik: al te correct bedoeld en daardoor fout).

Bron: Trouw, zaterdag 18 april 2020.

Onze trainers zijn expert in grammatica

De Nederlandse taal, waaronder de grammatica, veranderd in de loop der jaren. European Language Centre heeft goede trainers Nederlands die op de hoogte zijn van alle wijzigingen. Zij helpen u graag met de regels en uitzonderingen. Bel gerust voor meer informatie over onze taaltrainingen, tel +31 20 609 79 70.